21. Yüzyıl Öğretmen ve Öğrenci Profili

Birçok kişiden duymuşsunuzdur hatta birkaç defa siz bile bu cümleleri kurmuşsunuzdur; “Yeni nesil çok farklı”, “Bizim dönemimizde hiç böyle şeyler var mıydı ki” ve benzeri birçok sözü. Peki, ama neden 21. Yüzyıl öğrencileri bu kadar farklı?  Neler yaşandı ki yeni nesil böyle bir değişim yaşadı? Belki en önemli soru “Bu yeni neslin özellikleri, ihtiyaçları ve beklentileri neler? Ve önemli ikinci en önemli soru bu yeni nesli nasıl öğretmenler yetiştiriyor ya da bu öğrencileri nasıl öğretmeneler yetiştirmeli?

Konu İle İlgili Yapılmış Alınyazın Özeti

Bilgi çağı olarak adlandırılan içinde bulunduğumuz 21. yy’da birçok alanda(teknoloji, bilim, sosyal yapı vb.)birçok gelişme ve değişime yaşanmaktadır. Bu gelişim ve değişim birçok alanı etkilediği gibi eğitim alanını da çok fazla etkilemektedir. Bu gelişim ve değişimlerle birlikte hızla öğretmen merkezli eğitimin yerini öğrenci merkezli eğitim almaktadır. Artık hemen hemen eğitimin tüm kademelerinde öğrencilere bilgi aktarma ve verilen bilgiyi ezberletme yaklaşımı yerine bilgiye ulaşma ve mevcut bilgiler üzerine yeni bilgiler yapılandırma anlayışı ön plana çıkmaktadır. Günümüz toplumları eğitim politikalarını belirlerken fen ve teknoloji alanlarında ihtiyaçlarını karşılayabilecek fertler yetiştirmeyi ön plana çıkmaktadırlar. Günümüzde bilgileri ezberleyen ve gerektiğinde bu bilgileri hatırlayan bir insan modelinden ziyade karşılaştığı problemleri çözebilen, iletişim becerilerine sahip, grupla ve işbirliği içerisinde çalışabilen, bilimsel işlem becerilerini kullanabilen teknoloji okuryazarlığına sahip bireyler daha değerli olmaktadır. Dolayısıyla araştırmacılarının bir görevi de, öğretim sürecinde, bu özelliklere sahip fertlerin yetiştirilebilmesi için uygun yaklaşımlar, öğrenme ve öğretme ortamı üzerinde çalışmak ve gerekli strateji, yöntem ve teknikler üzerinde yoğunlaşmaktır (Tatar, 2007).

Öztürk (2004), gelişen bilgi teknolojisinin doğurduğu bilgi çağının, geleneksel öğretmen merkezli eğitim sistemleri yerine öğrenciyi merkeze alan, öğrenmeyi öğreten, yaklaşımcı ve çağdaş bir eğitim sistemini ortaya çıkarmıştır. Küreselleşen bilgi toplumunda, insanı ve toplumu gelişim ve değişimle baş edebilecek şekilde hazırlamak da önemli bir süreçtir. Bu sürece hazırlık, eğitim kurumları ve bu kurumlarda görev yapacak öğretmenlerden başlamalıdır. İnsanın hızla değişen bilgi toplumuna katılımı ve bu süreçte hak ettiği yeri alması, bireyin yeni bilgiler kazanması, becerilerini zenginleştirmesi, yaşam boyu öğrenme yeteneğini geliştirmekle mümkündür (Balay, 2004). Çağımıza ayak uydurabilen bireylerin yetiştirilmesine dönük faaliyetleri kapsayan eğitim sürecinde başrolde şüphesiz öğretmenler bulunmaktadır (Büyükkaragöz ve Çivi, 1999).

Toplumun bilgi ve teknoloji gereksinimlerini karşılayabilecek bireylerin yetiştirilmesi açısından öğretmenlerin mesleki alanda yeterli donanıma sahip olması gerekmektedir (Akıllı, 2007). Bunun sağlanması da öğretmen eğitimindeki kalitenin yükseltilmesi ile mümkündür. Bu kalitenin yükseltilmesi için; öğretmen yetiştirme programları, bilginin doğasında ve eğitimin amacında meydana gelmekte olan değişimler doğrultusunda sürekli olarak kendini yenilemelidir (Özden, 2005). Yani yükseköğretimde birçok teknolojiyi uygulamayı ve en son teknolojiyi öğretmen adaylarına kavratmayı hedef olarak belirlemesi gerektirmektedir (Demirci, 1993).

21. yüzyıl da, okulların, öğrencilerin ve çağın ihtiyaçlarını yeniden gözden geçirerek, çağın koşullarına ve beklentilerine uygun öğrenme ortamları düzenlemeleri gerekmektedir. Bu amaçla çok kanallı, teknoloji kullanımını içeren ve işbirliğine dayalı bir öğrenme sürecinde öğrencilere; çeşitli kaynaklardan bilgiye ulaşabilecekleri, bilgiyi, problem çözme, karar verme ve planlama amacıyla kullanabilecekleri, bilgiyi günlük yaşama transfer edebilecekleri, teknolojiyi bilgiye erişim aracı olarak kullanabilecekleri öğrenme ortamları hazırlanmalıdır. Öğretim ortamında, bilgiye ulaştıracak, bilginin kullanılmasını, üretilmesini ve iletilmesini sağlayacak her türlü aracı kullanmak zorunluluğu vardır. Bu yeterlilikler tüm çalışma alanları için geçerlidir. Bunlara sahip olmayanların bilgi toplumlarının gereklerini yerine getirmesi oldukça güç görünmektedir.

21.Yüzyıl Öğrenci ve Öğretmen Profili

Öğretmen, öğretmekten çok birlikte öğrenmeye odaklanmalıdır. Öğrenci ve öğretmenlerin, birlikte öğrenmeyi benimsemiş, bir öğrenenler topluluğu olduğuna inanmalıdır. Öğretmen; “hadi size şunu anlatanım’dan çok, “Hadi şunu birlikte bulalım” söyleminden şaşmamalıdır. Öğretmen, geleceğin, sorgulayıcı öğrenme yöntemleri üzerine kurulacağı gerçeğini kabullenmelidir. Aşırı bilgi yüklemekten çok, neyin nerede bulunacağını bilmenin daha yararlı olacağını unutmamalıdır. Öğretmen, başta öğrencileri olmak üzere herkese karşı saygılı ve demokratik bir kişiliğe sahip; toleranslı, sabırlı, yaratıcı, arkadaşça ve esnek olmalıdır. Çağın öğretmeni, şeffaf, açık kafalı, evrensel kültür, ekonomi, enerji ve çevre sorunlarına duyarlı olmalıdır. İletişimi güçlü olmalı, iyi bir konuşmacı olduğu kadar, iyi bir de dinleyici olmalıdır. Entelektüel etkinliklere açık, ancak rutinci ve çok tekrarlayıcı olmaktan da kaçınmalıdır. Öğretmen her öğrencinin ayrı bir kişilik olduğunu kabul etmeli, onları heveslendirmekte ve hayal güçlerini zenginleştirebilmekte usta olmalıdır. Öğretmen, öğrencilerini soru sormaya teşvik etmeli, her sorunun bir ışık olduğunu bilmeli ve her sorunun bir meşale olduğu gerçeğini aklından çıkarmamalıdır. Öğretmen, çocuğu seven, ona saygı duyan bir yaklaşım içinde olmalı, çocukta korku duygusu yaratacak hiç bir davranış içinde olmamalıdır. Yüzyılımızın öğretmeni, öğrenciyi, Eğitim-Öğretim etkinliğinin tam merkezine yerleştirmeli, ezber ve aktarma hegemonyasından kesinlikle kaçınmalıdır. Öğretmen, ulusal dil ve kültürü, kıskançlık derecesinde korumalı, ulusal tarih ve değerlerin bilincinde olmalı, bunlardan olumlu çıkarmalarda bulunabilmelidir. Öğretmen, sıcak bir öğrenme iklimini, soğuk bir öğrenme iklimine dönüştürmemek için öğrencilerinin, hayal gücü, düşünce, mizah oyun ve hobilerini asla küçümsememelidir. (Saçlı, 2005: 43)

Buradan çıkarılması gereken önemli sonuç şudur: Öğrenciye davranışları, hâl ve hareketleri ve kişiliği ile örnek olan ve eğitimi 21. yüzyıl anlayışına göre uygulayan öğretmenler olmadıkça çizilen öğrenci profilinin bir faydası olmayacaktır. Çünkü bu öğrenciyi yetiştirecek insan unsuru öğretmenlerden oluşmaktadır. Kendini mesleğine adamış ve arzulanan eğitimi veren öğretmen yetiştirmek ayrı bir önem arz etmektedir. Bu demektir ki öğretmen adaylarının etkin bir yöntemle seçilmesi ve onlara en iyi eğitimin verilmesi; ayrıca elbette ki buna ek olarak öğretmenlik mesleğinin itibar ve saygınlığının toplum zihniyetine yerleştirilmesi gerekmektedir. Ayrıca, öğretmen ve öğrencilerin oluşturduğu sistemin yönetiminden sorumlu okul idarecilerinin öğrencilere bakış açıları da ayrı önem taşımaktadır.

Son olarak 21. Yüzyıl öğrenci Profilini Özetlersek

21. Yüzyıl becerilerini bilgi, beceri, tutum, değer ve etik temelinde 4 ana temada ele alabiliriz

1.    Düşünme Yolları: Yaratıcılık ve yenilikçi düşünme ve bunlara açık olma,  eleştirel düşünme, problem çözme ve karar verme, öğrenme stratejilerini kullanma/Öğrenmeyi öğrenme ve üst bilişsel beceriler kendini değerlendirme/

2.    Çalışma Yolları: İletişim becerileri /Türkçeyi doğru kullanma ve bir yabancı dili temel düzeyde kullanma,  takım çalışması

3.    Çalışma Araçları: Bilgi okuryazarlığı, bilgi iletişim teknolojileri okuryazarlığı

4.    Dünya’ya Entegrasyon:  Yerel ve evrensel vatandaşlık bilinci, yaşam ve kariyer ile ilgili bilinç ve beceriler, kültürel farkındalıkları ve yeterlikleri kapsayacak şekilde kişisel ve sosyal sorumluluk bilinci ‘dir.

Yukarıdaki sınıflandırmamız dışında;

• Öğrenciler tasarım yapabilmeli
•  Sorun çözümü için hayal edebilmeli
• Teknoloji kullanabilmeli
• Mobil- Öğrenme yeteneği
• Bilgiye hızla ulaşabilmeli
• Aynı anda birkaç işi yapabilme becerisi kazanmalı
• Yüksek seviyede öğrenme yeteneğiyle donanmalı
• Grup halinde öğrenebilmeli
• “İlgi, yetenek, deneyim ve gerçek dünyaya” duyarlı olmalıdırlar
• Farklı okuryazarlık yeteneği (medya, bilgi iletişim teknolojisi)
• Kendini değerlendirebilmeli
• Temel ahlaki değerlere sahip olmalı
• Çok kültürlü ortamda farklılıkları anlayabilmeli, birlikte yaşama becerilerine sahip olmalı
•  Hoşgörüyü içselleştirebilmek
• Öğreneceklerini belirlemede etkin olmalıdır
• Kendilerini etkileyebilecek kararlara aktif katkı sağlayabilmeli; kriterlerin belirlenmesinde etkin olmalı
• Sorunları teşhis edebilmeli ve tanımlama yapabilmeli
• Ürün ve sürece odaklanabilmesi
• Problem temelli öğrenmeyi gerçekleştirebilmeli
• Disiplinler arası öğrenebilmeli
• Çevresiyle (doğal ve kültürel) uyumlu olabilmeli
• Geçmişi anlayabilmeli ve yorumlayabilmeli
• Gelecek hakkında düşünmeli, geleceğini belirlemede etkin olmalı
• Geniş ölçekli projeler gerçekleştirmeli, rol almalı
• Dünyayı bütün olarak kavramalı
• Değerlerin farkına varmalı (çevre, hayat)
• Etkileşim, iş birliği tartışma becerisi olmalı
• Bilgiyi geliştirme ve üretme, aktarma becerisi olmalı
• Etkin katılımcı yurttaş bilinci olmalı
• Küresel eğilimleri görebilmeli
• Riskleri görebilmeli risk alabilmeli
• Toplumsal sorunlara duyarlı olmalı
• Milli kültürünü tanımalı
• Yaratıcı düşünebilmeli
• Sorgulamalı
• Meraklı olmalı
• Bilimsel araştırma yapabilmeli
• Okuduğunu değerlendirebilmeli
• Kendisini düzgün olarak ifade edebilmeli
• Öz güveni yüksek bireyler olmalı
• Dil becerileri kazanmalı
• Düzgün soru sorabilmeli
• Bilginin değerini anlamalı
• Yorumlayabilmeli
• Öğrenmeyi öğrenebilmeli
• Bedenini tanımalı ve sağlıklı yaşam becerileri kazanmalı
• Spor kültürü kazanmalı
• Estetik duygusu ve beğenisi gelişmeli
• Spor yapabilmeli
• Sanatla (müzik, resim ve benzeri) uğraşmalı

Kaynakça

• Açıkgenç, A. Köse, M.R. Günel, M. Demirkol, B.(2011), MEB 21. yüzyıl öğrenci profili, Ankara: MEB
• İşman, A.(2011), Uzaktan eğitim, Pegem Akademi
•   Kurbanoğlu, S., & Akkoyunlu, B. (2001). Öğrencilere bilgi okuryazarlığı becerilerinin kazandırılması üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(21).
•  Şimşek, U., Aydoğdu, S., & Doymuş, K. (2012). İyi bir eğitim için yedi ilke ve uygulanması.[çevrimiçi: http://jret.org/FileUpload/ks281142/File/27a._simsek.pdf Erişim tarihi:13.04.2015]
• Altunay, E., & Yalçınkaya, M. (2011). Öğretmen adaylarının bilgi toplumunda değerlere ilişkin görüşlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, 17(1), 5-28.

Öğretmen Adaylarına Küçük Destekler

Bu dönem de geçen dönemde staja gittiğim okul ya da staj uygulamam da desteğe ihtiyaç duyacak herhangi bir sorun ile karşılaşmadım ve bu yüzden herhangi bir desteğe ihtiyaç duymadım.
   Ama eğer desteğe ihtiyaç duysaydım da eminim ki bölüm hocalarım başta olmak üzere, staja gittiğim okulda ki güler yüzlü öğretmenlerimizin desteklerini esirgemeyecekleri.
 Hepsine ayrı ayrı çok teşekkür ederim....